«شازند و خنداب خیر، سربند و زالیان آری»!

چندی پیش «افق نو» در مطلبی نسبت به تلاشهایی برای جدایی شازند از استان مرکزی و الحاق آن به استان کذایی «زاگرس» هشدار داده بود که در برخی از وبلاگهای اراکی از جمله «اراک؛شهر من» نیز منعکس شد. در جستجوی اینترنتی برای پی بردن به مبنای چنین طرحی به وبلاگ «پهله» برخوردم که یکی از اصلی ترین وبلاگهای تبلیغ کننده تاسیس استان زاگرس به مرکزیت بروجرد است.

این وبلاگ در مطلبی لزوم الحاق شازند و خنداب به این استان را رد کرده است اما نوشته است می توان بخش سربند و زالیان را به بروجرد ملحق کرد!!.

برای روشن شدن بیشتر این ماجرا «اراک ؛ شهر من» بدون هیچ دخل و تصرفی مطلبی را که در مورد مسئله فوق در وبلاگ «پهله» منتشر شده است منعکس می کند تا منتقدان و مخالفان به حق این طرح با اطلاعات بیشتری با طراحان آن مواجه شوند.

«در مطالب و نقشه های پیشنهادی برای استان زاگرس به مرکزیت بروجرد نام دو شهرستان شازند و خنداب نیز دیده می شود که از توابع استان مرکزی هستند و در غرب بروجرد قرار دارند. وبگاه سرزمین پهله معتقد است اصرار بر جدایی این دو شهرستان از استان مرکزی و الحاق به استان پیشنهادی زاگرس امری نادرست است. در عوض بهتر است بروجردی های عزیز الحاق دو بخش زالیان و سربند از شهرستان شازند را  که به لحاظ تاریخی و فرهنگی نقاط شرقی محدوده بروجرد به حساب می آیند مورد توجه قرار دهند.

از مسیر 110 کیلومتری  جاده اراک – بروجرد تنها 28 کیلومتر به شهرستان بروجرد و استان لرستان اختصاص یافته است. این مساله به هنگام تشکیل استان مرکزی و به دلیل کم بودن مساحت اراضی این استان در غرب اراک صورت گرفته است تا اراک به عنوان مرکز استان خیلی هم در حاشیه مرزی استان مرکزی نباشد. زیان این تقسیم بندی در درجه اول به بروجرد و مناطق جدا شده رسیده است چرا که جبر اداری روستائیان بروجردی این نواحی را مجبور به گسیل به اراک در فاصله دور دست نموده است. این در حالی است که زالیان و سربند هنوز هم پیوندهای مستحکم فرهنگی و اقتصادی با بروجرد دارند و تنها جهت امور اداری تابع استان مرکزی هستند.

از نظر تاریخی محدوده  ولایت بروجرد از شرق تا کرخ (شهری در حدود اراک فعلی) بوده است. بعدها از این ناحیه با عنوان کمره شناخته شده است و شخصیت های متعدد بروجردی در حوزه مذهب با عنوان کمره ای در کتب مختلف ثبت شده اند. ناحیه مذکور سپس  با نام سربند که در گویش بروجردی به آن سَرَه وَن می گویند شناخته شده که این هم اکنون نیز مورد استفاده قرار می گیرد. سربند یا سره ون منطقه ای کوهستانی با کوههایی تپه مانند است که جنوب آن به دورود و ازنا، غرب آن به سیلاخور و بروجرد، شمال آن به اشترینان و مرز استان همدان و شرق آن به دشتی باریک در غرب توره استان مرکزی محدود می شود. دهستان زالیان (که گردنه زالیان با نام آن شناخته می شود) محدوده شرقی سربند را شامل می شود و بطور سنتی روستاهای منطقه زالیان آخرین روستاهای بروجرد به حساب می آیند و دارای رفت و آمد و مناسبات اقتصادی و اجتماعی با شهر بروجرد هستند. منطقه تواندشت و تلخستان بخش های جنوبی تر این منطقه رات تشکیل می دهند.

در حال حاضر خط الراس گردنه زالیان در 28 کیلومتری بروجرد مبنای تقسیم قرار گرفته است در حالی که منطقی تر این است که خط الراس بین شهر توره و پلیس راه توره حد مرزی استان مرکزی با بروجرد و لرستان فعلی قرار گیرد. منطقه مذکور تقریبا تا شهر اراک 55 کیلومتر و تا بروجرد هم همین اندازه فاصله دارد. این مساله ارتباط چندانی با تشکیل استان زاگرس به مرکزیت بروجرد ندارد و بطور مستقل می تواند به عنوان خواسته بروجردی ها مورد توجه قرار گیرد هرچند که با تشکیل استان زاگرس، منطقه مذکور خود شایستگی تبدیل به یک شهرستان را داراست. به این ترتیب هم شهرستانهای شازند و خنداب برای استان مرکزی حفظ خواهند شد و هم بروجرد بخشی از مناطق از دست رفته خود را باز خواهد یافت تا توازن منطقی تری بین وسعت و جمعیت این شهرستان ایجاد گردد».