اینجا اراک است و کبابش آب دارد

از طرز تهیه تهتالی تا عادات غذایی اراکی ها       

«آفتاب»: وقتی صحبت از غذاهای سریع و آسان می شود، کباب تابه ای یکی از اولین گزینه هایی است که به ذهن می آید؛ غذایی که معمولا همه از خوردنش لذت می برند...

ولی آیا می دانید در اراک، کباب تابه ای را چطور تهیه می کنند؟ می دانید اراکی ها به کباب تابه ای مخصوص شان چه می گویند؟ آنها به این غذا می گویند «تهتالی» یا «کباب آبی»؛ زیرا این غذا را آب دار سرو می کنند. در «سفره ایرانی» این هفته، مهمان اراکی ها هستیم. با ما همراه شوید.

● عادات غذایی اراکی ها

خیلی از اراکی ها شیره انگور را به صورت شربت درمی آورند و در کنار غذایشان به عنوان نوشیدنی میل می کنند. بیشتر آنها به ماست و دوغ، بیش از مواد غذایی دیگر علاقه دارند. اراکی ها در آش هایشان، به خصوص در فصل زمستان، از گلوله های مخصوصی که از گندم جوشیده شده در دوغ تهیه شده، استفاده می کنند؛ به این ترتیب که گندم را آنقدر در دوغ می جوشانند تا آب آن کاملا تمام شود و سپس آن را له می کنند به شکل گلوله درمی آورند و خشک می کنند و در تهیه آش هایشان، به خصوص ترخنه دوغ، مورد استفاده قرار می دهند. (ترخنه دوغ یا به لهجه اراکی ترخندو – اراک؛ کلانشهر من)

● این غذا چند کالری دارد؟

این غذا در مجموع ۱۰۵۵ کیلوکالری انرژی دارد و در صورتی که به ۴ قسمت تقسیم شود، به هر نفر ۲۵/۰ کیلوکالری انرژی خواهد رسید اما چون با نان خورده می شود حداقل ۲۰۰ کیلوکالری دیگر به انرژی اش اضافه خواهد شد.

● مـواد لازم (برای۴ نفر)

▪ گوشت چرخ کرده/ ۴۰۰ گرم/ ۶۶۰ کیلوکالری

▪ گوجه فرنگی رنده شده/ ۲ لیوان/ ۵۰ کیلوکالری

▪ پیاز بزرگ/ ۱ عدد/ ۲۵ کیلوکالری

▪ سیب زمینی/ ۴ عدد/ ۳۲۰ کیلوکالری

▪ نمک، فلفل سیاه و زردچوبه/ به میزان دلخواه/ ۰ کیلوکالری

● طـرز تـهـیـه

ابتدا پیاز را رنده و به گوشت چرخ کرده اضافه کنید. ادویه ها را نیز در این مرحله به محتویات اضافه و مواد را خوب با هم مخلوط کنید. سپس آنها را به صورت گلوله های بیضی شکلی درآورید و در تابه ای سرخ کنید. بعد از کمی سرخ شدن ۲ طرف کباب ها، آب گوجه فرنگی را همراه یک لیوان آب اضافه و سیب زمینی ها را که از قبل تکه کرده اید، در تابه بریزید و بگذارید به مدت ۲۰ دقیقه روی حرارت ملایم پخته شوند. سپس آنها را با آب سرو و با برش های نان میل کنید.

● نکـتـه خانـه داری

اراکی ها این غذا را کمتر با برنج می خورند اما اگر بخواهند این ماده غذایی را کنار تهتالی قرار دهند، به گوشت چرخ کرده در هنگام تهیه این غذا، برنج اضافه می کنند؛ درست همان کاری که در هنگام آماده کردن کوفته انجام می شود.

● گـوشـت چـرخ کــرده

مصرف روزانه ۲ تا ۳ واحد گوشت که البته بهتر است گوشت سفید باشد، یک توصیه کلی است اما برای کم خون ها بهتر است این گوشت، گوشت قرمز باشد. تنها عیبی که گوشت قرمز دارد وجود چربی های اشباع در آن است؛ چربی هایی که زیاده روی در دریافت شان می تواند علاوه بر چاقی، بیماری های قلبی به بار آورد. البته گوشت به چند شکل مورد استفاده قرار می گیرد که متداول ترین آنها نوع خورشی و چرخ کرده است. نکته ای که توصیه می شود در هنگام تهیه این گوشت رعایت شود، آن است که تمامی چربی های قابل رویت گرفته شده و به نسبت برابر از سویا و یا گوشت سفید در نوع چرخ کرده آن استفاده شود به این ترتیب ارزش غذایی گوشت چند برابر خواهد شد. نباید فراموش کرد که کودکان، نوجوانان، زنان باردار و شیرده باید این ماده غذایی را در برنامه غذایی خود بگنجانند به این ترتیب پروتئین و املاح مورد نیازشان مانند آهن، تامین خواهند شد.

● گـوجـه فـرنـگــی

گوجه فرنگی قرمز، یکی از سبزیجات با انواع آنتی اکسیدان هاست. به این ترتیب که با خوردن یک عدد از آن (۸۵ گرم) ۳۶ درصد از نیاز بدن به ویتامین C تامین خواهد شد. علاوه بر این، در هر ۱۰۰ گرم از این سبزی ۶۲۰ میکروگرم بتاکاروتن و حتی کریپتوگزانتین تامین می شود که خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و می تواند از فعالیت اکسیدان ها در بدن پیشگیری کند. یادتان باشد که این سبزی به دلیل آنتی اکسیدان های متنوعی که دارد، برای روزهای آلوده از نظر آب وهوایی گزینه ای مناسب برای خوردن است تا به این ترتیب خطرات ناشی از آلودگی هوا به حداقل ممکن برسد. بنابراین سالمندان، کسانی که بیماری قلبی دارند و حتی بچه ها بهتر است که در این روزها این سبزی را بیش از پیش در برنامه غذایی روزانه شان بگنجانند.

● سـیـب زمـیـنــی

این ماده غذایی که در خانواده سبزیجات نشاسته ای جای می گیرد، در رژیم های غذایی، یکی از جانشین های نان و برنج به حساب می آید به طوری که خوردن یک عدد متوسط آن معادل یک برش نان یا ۵ قاشق غذاخوری برنج است و ۸۰ کیلوکالری انرژی دارد. علاوه بر انرژی، این ماده غذایی، منبع پتاسیم است بنابراین کسانی که فشارخون دارند بهتر است که مقدار مشخصی از سیب زمینی را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانند تا هم اضافه وزن پیدا نکنند و هم فشارخونشان در مقادیر کنترل شده ای باقی بماند. البته برای این منظور بهتر است که سیب زمینی با سبزیجات برگ سبز تیره مصرف شود. خیلی ها شنیده اند که سیب زمینی، منبع آهن است در حالی که سخت در اشتباه هستند زیرا خوردن یک عدد سیب زمینی مقدار قابل قبولی از این ماده معدنی را به بدن نخواهد رساند.

● همراه این غذا

اراکی ها این غذا را با ترشی لیته می خورند و می گویند خوردن تهتالی با ترشی لیته طعم منحصر به فردی به آن می دهد. پیشنهاد می کنیم سالاد سبزیجات تازه را نیز به عنوان یک گزینه در نظر داشته باشید؛ به این ترتیب ارزش غذایی تان بیشتر خواهد شد.

● اگر کم خون هستید

گوشت قرمز منبع آهن است و البته بهتر است که این گوشت به همراه گوجه فرنگی، هویج و کلم بروکلی مصرف شود تا به این ترتیب، جذب آهن افزایش یابد. نوشیدنی مناسب برای این غذا نیز آب پرتقال تازه است.

● اگر سرما خورده اید

بهتر است این غذا را سرخ نکنید و از حداقل روغن و ادویه استفاده کنید. قرار دادن کلم و شلغم در کنار آن نیز می تواند به بهبود هر چه سریع ترتان کمک کند. یادتان باشد که کسب انرژی در کنار موادغذایی ای که مغذی نیز هستند، یک عادت غذایی موثر است.

● اگر چربی خون دارید

بهتر است که کنار غذای شما لوبیای سبز و کدوسبز باشند در ضمن به جای گوشت از مرغ چرخ کرده یا مخلوط آنها با هم استفاده کنید. به این ترتیب کنترل چربی خونتان حتمی خواهد شد.