مهر: عبدالکریم دو ساله بود که از تهران به گرکان رفت و حضور وی در گرکان پایه های علاقه او به طبیعت و زمین را ایجاد کرد تا در میان سالگی پایه گذار و پدر زمین شناسی ایران لقب بگیرد.
به گزارش خبرنگار مهر در اراک، عبدالکریم قریب گرکانی در سال ۱۲۹۱ هجری شمسی در خیابان عین الدوله تهران به دنیا آمد، سه نسل گذشته استاد متولد گرکان بودند از این رو او را گرکانی می دانند، روستایی نخبه پرور در استان مرکزی.
میرزا مصطفی خان مستوفی، فرزند میرزا عبدالکریم مستوفی گرکانی پدر و مادرش دختر میرزا شکرالله خان، کاردار سفارت ایران در دولت عثمانی بود و عبدالکریم فرزند چهارم خانواده بود.
دو ساله بود که پدرش بازنشسته شد و پس از آن به اتفاق خانواده به گرکان بازگشت، دکتر عبدالکریم قریب از آن دوران می‌گوید: "از تهران با کجاره به گرکان رفتیم. در طول راه، من و مادرم در یک تای کجاوه نشسته بودیم و خواهرم و یکی از دختر عموهایم که تحت تکفل پدرم بود در تای دیگر. پدرم نیز سوار بر اسب بود تا به گرکان رسیدیم. این مسافرت ۷ روز به طول انجامید."
گرکان؛ روستایی با مکتب خانه های علمی و دینی
گرکان روستایی در آشتیان است که به نخبه پروری مشهور است. بیش از 20 مجتهد و دانشمند در سده های اخیر از این رو برخاسته است که سه پدر علم طب، زمین شناسی و ادبیات نوین فارسی از جمله آنها هستند.
عبدالکریم کودکی و تحصیلات خود را در گرکان گذراند روستایی که مکتب خانه های آن پر از دانش آموزان روستاهای بزرگ و کوچک اطراف بود.
توسعه علمی در گرکان به اندازه ای بود که در تاریخ نگاری ها آمده است، تدریس در این روستا به اندازه تهران پایتخت اعتبار داشته است.
مردم گرکان، اهل فضل و دانش هستند و به فراخور در کنار استفاده از مکتبخانه، خود به آموزش علمی و دینی فرزندان خود می پرداختند که عبدالکریم به دلیل سواد پدر در زمره این افراد بود.
او در مرور خاطرات خود می گوید: "درگرکان مکتب‌هایی وجود داشت که به تدریس علوم و ادب قدیم آن روز می‌پرداختند، ولی کسانی که خود دارای فضل و دانش بودند، فرزندانشان را خودشان آموزش می‌دادند. تحصیلات پدرم حدود کار مستوفی گری بود و با زبان ریاضیات آن زمان (سیاق) هم آشنا بود.
او بر علوم قدیمی و ادبیات فارسی تسلط داشت، شعر می‌سرود و خط زیبایی هم داشت. وقتی من به ۶ سالگی رسیدم، آموزش و تعلیم مرا برعهده گرفت و بدین ترتیب هر روز صبح نزد پدرم به تحصیل می‌پرداختم. پس از فراگرفتن الفبا و خواندن و نوشتن به خواندن کتابهای چون عم جزء و توسل، گلستان، بوستان، نصاب، صرف میر، امثله، صرف و نحو، مقامات حمیدی، کتاب حکیم مؤمن (که در علوم طبیعی آن روز نزد علما معرو ف بود) پرداختم."
استاد عبدالکریم قریب در 12 سالگی پدرش را از دست داد و به همراه مادرش که اهل تهران بود از گرکان به تهران بازگشتند.
دکتر قریب در این باره می‌گوید: "در سال ۱۳۰۴ ش پدرم فوت کرد. پس از فروش خانه و باغ و اثاثیه‌های منزل، من و مادرم در سال ۱۳۰۶ به تهران آمدیم.
منزلی کوچک در خیابان سقاباشی اجاره کردیم، در همان سال به دبستان صفوی رفتم و چون در دروس ادبیات قوی بودم من را درکلاس پنجم پذیرفتند. مدرسه صفوی بین دروازه دولاب و دروازه دوشان تپه بود. من درکلاس پنجم آن مدرسه عربی، انشاء، فارسی و ریاضیات را یاد گرفتم و چون شاگرد اول کلاس بودم، همیشه مبصر هم بودم و وقتی معلم‌ها نبودند، به بچه‌ها دیکته می‌گفتم."
از شاگردی دکتر حسابی تا شاگرد اولی در مدرسه
عبدالکریم در 17 سالگی و پس از اتمام دوره ابتدایی در مدرسه صفوی به دبیرستان علمیه رفت. پس از آن به مدرسه ای در پشت مسجد سپهسالار رفت و تا اخذ دیپلم همانجا ماند و هر سال شاگرد اول مدرسه بود.
در دروس ریاضی، فیزیک و شیمی در حد عالی درس می خواند، دکتر محمود حسابی استاد او در درس فیزیک بود و همچون معلمان دیگر از درس خواندن او راضی.
استاد قریب از آن دوران می‌گوید: "من در دوران دبیرستان معمولا درس می‌خواندم و دنبال بازی نبودم. سه ساعت صبح و دو ساعت بعد از ظهر در دبیرستان بودیم و به خانه هم که می‌آمدم، درسهای روز بعد را آماده می‌کردم و تا ساعت 8 و9 شب مشغول مطالعه بودم. شب زود می‌خوابیدم و صبح زود بیدار می‌شدم. فقط روزهای جمعه کوه می‌رفتم و با دوستانم کوه پیمایی می‌کردیم."
استاد قریب در سال ۱۳۱۴ با اخذ دیپلم علمی از دبیرستان علمیه تهران فارغ التحصیل شد، در آن سال کلیه دانش آموزان سال ششم دبیرستان را در دارالفنون جمع کردند و امتحان گرفتند و ایشان نیز در آنجا امتحان دادند و دیپلم گرفتند.
ورود به دانشگاه
پس از اخذ دیپلم وارد دانشسرا شد.
ابتدا وارد دانشکده علوم و پس از یک ماه رشته خود را تغییر دادو و دارد دانشکده ریاضی شد، بعد از اتمام دورهٔ لیسانس، مطالعات خود را در رشته زمین‌شناسی ادامه داد.
علاقه او به زمین شناسی ناشی از گشت و گذار او در میان طبیعت به خصوص طبیعت گرکان بود.
استاد می گوید:" زمین‌شناسی چون با طبیعت سروکار دارد، برایم مفرح‌ترین رشته بود، به خصوص برای من که درکودکی در دهات و باغ و زمین بزرگ شده بودم."
ذکر زمین در 104 سوره قرآن
به اعتقاد استاد تمام زندگی انسان از زمین به دست آمده‌است و چیزی نیست که ما از زمین نشات نگرفته باشد.
زمین در قرآن کریم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. قرآن ۱۱۴ سوره دارد و در ۱۰۴ سورهٔ آن از زمین صحبت شده‌است. دکتر قریب در سال ۱۳۱۷ در رشته علوم طبیعی فارغ التحصیل شد.
او در مدت تحصیل در دانشگاه از راهنمایی اساتید عالیقدری برخوردار بود و پروفسور احمد پارسا نیز استاد گیاه شناسی وی در مدت تحصیل بود.
شروع خدمت از اهواز
دکتر قریب پس از اتمام دوره لیسانس خود برای خدمت اهواز را انتخاب کرد، شهری که داوطلب نداشت.
او پس از یکسال کار در اهواز در سال 1318 به تهران بازگشت، در سال 1320 به خدمت سربازی رفت، چون تحصیلکرده بود در دبیرستانی خدمت سربازی هود را به انجام رساند.
پس از آن، با پیشنهاداتی که به وی شد در دانشگاه مشغول تدریس شد.
در سال 1333 دانشیار دانشسرای عالی شد، در سال 1348 با رتبه 10 استادی و 38 سال سابقه کار به درخواست خود از دانشسرای عالی بازنشسته شد.
تاسیس دانشگاه اراک
با وجود بازنشسته شدن کار را تعطیل نکرد و در سالهای 1349 تا 1355 مدرسه عالی علوم اراک را تأسیس کرد مدرسه ای که اکنون یکی از بزرگترین دانشگاههای استان و کشور است و فارغ التحصیلان زیادی را تحویل جامعه داده است.
تا سال 1354 مسئولیت مدرسه عالی علوم اراک را به عهده داشت، در همین سال مدارس عالی ملی ضمیمه دانشگاهها شد و مدرسة عالی علوم اراک ضمیمه دانشسرای عالی شد.
بعد از این کار حدود پنج ماه دیگر آنجا کار کرد.
دکتر قریب درباره ادامه کارش می گوید:"... ولی دیدم مرتب دستوراتی می‌دهند که مطابق ذوق من نیست و چون من آن دستورات را انجام نمی‌دادم از تهران مرا خواستند و گفتند: آقای وزیر علوم گفته‌است که «صلاح نیست شما در اراک باشید. بیایید مشاور عالی دانشسرای عالی باشید.
من گفتم: آقای وزیر علوم خیلی خوب تشخیص داده‌اند که صلاح نیست من در اراک باشم، ولی من تشخیص داده‌ام که صلاح نیست مشاور عالی بشوم. خداحافظی کردم و آ مدم دانشگاه شهید بهشتی (ملی) و به طور حق التدریس، مشغول کار شدم تا سال 1357.
حضور در سازمان انرژی اتمی
دکتر بخشی از عمر علمی و پربار خود را در سازمان انرژی اتمی گذراند و مشاور سازمان انرژی اتمی خدمت کرد و رئیس کمیته کارشناسی ایران نیز بوده است.
به پاس خدمات مختلف وی بود که دانشگاه تربیت معلم در سال 1371 به منظور پاسداشت خدمات خالصانه وی سمیناری تشکیل داد و با حضور اساتید برجشته از وی تقدیر کرد.
همچنین سازمان انرژی اتمی نیز در سال 1372 بخشی از کتابخانه این سازمان را به نام ایشان نامگذاری کرد. اکنون یکی از کتابخانه های بزرگ دانشگاه اراک به نام استاد عبدالکریم قریب است.
آثار و خدماتی که پدری زمین شناسی ایران را به ارمغان آورد
مطالعه و تحقیق چندین ساله دکتر قریب در زمینه زمین شناسی، پدری این رشته را برای عبدالکریم به ارمغان آورد.
بلورشناسی، کانی شناسی، درباره کانیهای جزیره هرمز،اصول علم کانیها، شناختن کانیها به وسیله معرفهای شیمیایی، چگونه کانیها را می‌توان شناخت، مقالاتی چند درباره زمین، سنگ شناسی، یک دوره ۱۷ جلدی کتابهای طبیعی برای دبیرستانها، گرکان، زمین در فضا، مبارزه با عوارض پیری، فرهنگ زمین شنا سی، جلد اول شنااخت سنگها با نگاهی ویژه به سنگهای ایران، جلد دوم شناخت سنگها با نگاهی ویژه به سنگهای ایران و کتاب واژه‌های زمین شناسی بخشی از آثار قلمب استاد است.
کتابهایی چون تولید خاک از نظر کشاورزی (ترجمه)، زلزله و آتشفشان (ترجمه)، بلور (ترجمه)، مبانی زمین‌شناسی (ترجمه)، رازها ی درون زمین (ترجمه)، پدیده‌های شگفت انگیز در آسمان و زمین (ترجمه)، انسان در نبرد با طبیعت (ترجمه تألیف)، ۵۷ درس برای تقویت حافظه (ترجمه و تألیف)، اسرار سه اقیانوس (ترجمه)، غارشنا سی (ترجمه)، کوهستان و غارها و موارد استفاده از آنها بخش دیگر آثار استاد است.
او در طول عمر پربار خود در کمیسیون‌های علمی و عضویت در هیئت نویسندگان مجلات حضور داشت، مسئول و سرپرست مجله دانش روز اراک، عضویت انجمن کانی‌شناسی و بلورشناسی فرانسه، کمیسیون واژه گزینی زمین‌شناسی به سرپرستی شادروان دکتر حسین گل گلاب (فرهنگستان دوم)، کمیسیون واژه گزینی جغرافیا در سازمان جغرافیای ارتش جمهوری اسلامی، سردبیر و عضو هیأت نویسندگان مجله رازی (کرمانشاه)، سردبیر و عضو هیئت نویسندگان مجله رشد زمین شناسی، مؤسس مدرسه عالی علوم اراک از سال ۱۳۴۹ (دانشکاه فعلی استان مرکزی)، کمک و همکاری با آقای دکتر عباس شیبانی نماینده محترم مجلس شورای اسلامی در تأسیس دانشکده پزشکی کاشان و مؤسس رشته زمین‌شناسی در دانشگاه آزاد اسلامی آشتیان بود.
دانشگاه خانه آخر استاد در زمین
و بالاخره استاد از زمین خاکی پرواز و به خانه حقیقی خود پیوست.
استاد عبدالکریم قریب بعد از بیش از 60 سال تلاش بی وقفه در 25 بهمن ماه 1381 دیده از جهان فرو بست و در میان حزن و اندوه استادان و دانشجویانش در در دانشگاه آزاد اسلامی واحد آشتیان به خاک سپرده شد.
قبر او اکنون در ورودی این دانشگاه محلی برای اندیشیدن به خدمات و تحقیقات گرانسنگ استاد عبدالکریم قریب است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر