استاد دهگان در سال 1307 هجري قمري در روستاي مرزگران ( مرزيجران )از توابع اراك كه در آن روزها در چهار كيلومتري شهر اراك بود در خانواده اي توانگر روستايي چشم به جهان گشود .
در سالهاي كودكي نوشتن و خواندن را در مكتب خانه روستا فرا گرفت و تا اوايل جواني به كشت و كار مشغول بود . وي در گزارشنامه يا فقه اللغه اسامي امكنه , درباره خود مي نويسد :مطلع زندگاني خود را تا حدود جنگ بين الملل اول –1914 ، 1918 – در آن ده گذرانده و در آن سال تفنگ به دوش گرفته و در رديف مهاجرين وارده شده و بعد از يكسره شدن كارها به مدرسه آقا ضيا الدين اراك در سلك طلاب وارد گرديده و تا سال سال 1347 ه.ق. به تحصيلات خود ادامه داده و بعد از سال 1357 – 1337 ه ق به كار تعليم اشتغال داشته و در ضمن از بحث و بررسي و غور در مطالب به قدر استعداد خود خودداري نكرده و در نتيجه چند جلدي كتاب و جزوه به صورت تدوين درآورده كه پاره اي مطبوع و دسته اي انتظار روزي را دارد كه از صورت فبش در صفحه چاپ وارد گردد .
زنده نام دهگان چنانكه خود مي گويد در سال 1307 خورشيدي به خدمت فرهنگ درآمد و به كار آموزش روي آورد در آن روزها فرهنگ اراك بر دوش چند نفر انگشت شمار سنگيني مي كرد كه يكي از آنها زنده نام دهگان بود .
رشته تحصيلي وي علوم قديمه بود كه آن را در محضر استاداني چون آقا ضيا الدين اراكي و آيت الله شيخ عبدالكريم حائري يزدي فرا گرفته بود . اما احاطه او در رشته هايي چون تاريخ ، جغرافيا ، ادبيات فارسي و عربي ، لغت شناسي و ديگر علوم رشته هاي انساني صرفاَ به واسطه مطالعه شخصي خودش بود و نزد استادي تعليم نديد . وي كمابيش در اين رشته ها صاحب 20 جلد تاليف مي باشد . زمينه كار وي بيشتر تاريخ و جغرافيا بود و بيشتر آثاري كه از او به يادگار مانده در همين زمينه است .
يكي از سرگرميهاي زنده ياد دهگان جمع آوري كتاب بود . او به گرد آوري كتب خطي عشق مي ورزيد و هر ماه بخشي از حقوق اندك خود را براي خريد كتاب هزينه مي كرد .
استاد دهگان به اين كتابها دلبستگي فراوان داشت و هميشه نگران آنها بود . فرزندان زنده نام دهگان چنين نكردند و چون وي در گذشت همه كتابهايش را كه حدود 2500 جلد كتاب چاپي و كمابيش 25 جلد نسخه دستنويس خطي نفيس بود به كتابخانه عمومي اراك اهدا كردند . در آن زمان مجله وزين آينده به مديريت افشار در شماره فروردين 1369 ش در اين باره چنين نوشته است :
فرزندان فرهنگ پروريده و شر يف مرحوم دهگان دانشمند ايران دوست اراكي ، نيت پدرشان را برآورده كردند و كتابخانه او را كه مجموعه اي از نسخه هاي خطي و كتابهاي خوب چاپي بود به كتابخانه عمومي شهر اراك سپردند باشد كه شهر اراك و مقامات دولتي ارزش چنين بزرگواريهاي فردي و اجتماعي را بدانند .
و همچنين در همان زمان حجت السلام و المسلمين دانشمند معظم جناب آقاي محمد خاتمي وزير محترم ارشاد اسلامي آن زمان تقدير نامه اي براي بازماندگان آن مرحوم ارسال و از كار پر ارزش آنان قدرداني نمودند .
زنده ياد ابراهيم دهگان در 25 مرداد 1363 شمي در سن 95 سالگي چشم از جهان فرو بست و روي در نقاب خاك كشيد . در همان سال آقاي ايرج افشار صاحب امتياز و مدير مسئول مجله آينده عكس مرحوم دهگان را روي جلد مجله چاپ كرد و در سوگش نوشت :
قدر آن مرحوم متاسفانه چنان كه بايد شناخته نشد . مرحوم عباس اقبال و حبيت يغمايي به نوشته هاي او به چشم اعتنا نگريستند و مقالاتش را با احترام چاپ مي كردند . من سعادت آن را داشتم كه شش هفت بار در اراك به ديدار ايشان نائل شوم . نخستين بار با منوچهر ستوده از بيابانهاي بيراهه تفرش به ميغان و بعد به اراك رسيديم و به خانه گشاده در دهگان وارد شديم . ما را پذيرفت و شب و روزي ما را با گنجينه اسناد و كتب خطي خود مشغول داشت . خدايش غريق بركات كناد كه مردي خوش سخن و دانشمند و تاريخ دان و مهمان نواز و محبت پيشه بود .
چنانكه گفته آمد زنده نام ابراهيم دهگان نزديك به 20 عنوان كتاب تاليف تصحيح و گردآوري كرد كه عمده ترين آنها عبارتند از :
1329 ، تاريخ اراك .
1329 ، عباسنامه ، از محمد طاهر قزويني ( تاريخ زندگي شاه عباس دوم صفوي )
1330 ، تاريخ اراك ، جلد دوم .
1331 ، تاريخ ارمنستان ، از موسي خورني ، ترجمه آواسپيان .
1332 ، تاريخ صفويان ( اقتباس از خلاصه التواريخ و تاريخ ملا كمال ).
1332 ، تاريخ نو ( ملخص ) از سلطان يعقوب خان انجداني معاصر عباس ميرزا .
1332 ، نور مبين ( در تاريه مهاجرت مولف ) از حجه السلام نورالدين عراقي .
1333 ، تاريخ الدخانيه يا قرارداد رژي ، از شيخ حسين كربلايي .
1339 ، سازمان فرهنگ اراك و شرح حال ده تن از مردان نامي اراك .
1342 ، گزارش نامه با فقه اللغه اسامي امكنه ، در مطلع كتاب كرجنامه يا تاريخ آستانه .
1345 ، كارنامه يا دو بخش ديگر از تاريخ اراك ( تاريخ انجدان ).
منبع : نهاد کتابخانه های عمومی استان مرکزی
در سالهاي كودكي نوشتن و خواندن را در مكتب خانه روستا فرا گرفت و تا اوايل جواني به كشت و كار مشغول بود . وي در گزارشنامه يا فقه اللغه اسامي امكنه , درباره خود مي نويسد :مطلع زندگاني خود را تا حدود جنگ بين الملل اول –1914 ، 1918 – در آن ده گذرانده و در آن سال تفنگ به دوش گرفته و در رديف مهاجرين وارده شده و بعد از يكسره شدن كارها به مدرسه آقا ضيا الدين اراك در سلك طلاب وارد گرديده و تا سال سال 1347 ه.ق. به تحصيلات خود ادامه داده و بعد از سال 1357 – 1337 ه ق به كار تعليم اشتغال داشته و در ضمن از بحث و بررسي و غور در مطالب به قدر استعداد خود خودداري نكرده و در نتيجه چند جلدي كتاب و جزوه به صورت تدوين درآورده كه پاره اي مطبوع و دسته اي انتظار روزي را دارد كه از صورت فبش در صفحه چاپ وارد گردد .
زنده نام دهگان چنانكه خود مي گويد در سال 1307 خورشيدي به خدمت فرهنگ درآمد و به كار آموزش روي آورد در آن روزها فرهنگ اراك بر دوش چند نفر انگشت شمار سنگيني مي كرد كه يكي از آنها زنده نام دهگان بود .
رشته تحصيلي وي علوم قديمه بود كه آن را در محضر استاداني چون آقا ضيا الدين اراكي و آيت الله شيخ عبدالكريم حائري يزدي فرا گرفته بود . اما احاطه او در رشته هايي چون تاريخ ، جغرافيا ، ادبيات فارسي و عربي ، لغت شناسي و ديگر علوم رشته هاي انساني صرفاَ به واسطه مطالعه شخصي خودش بود و نزد استادي تعليم نديد . وي كمابيش در اين رشته ها صاحب 20 جلد تاليف مي باشد . زمينه كار وي بيشتر تاريخ و جغرافيا بود و بيشتر آثاري كه از او به يادگار مانده در همين زمينه است .
يكي از سرگرميهاي زنده ياد دهگان جمع آوري كتاب بود . او به گرد آوري كتب خطي عشق مي ورزيد و هر ماه بخشي از حقوق اندك خود را براي خريد كتاب هزينه مي كرد .
استاد دهگان به اين كتابها دلبستگي فراوان داشت و هميشه نگران آنها بود . فرزندان زنده نام دهگان چنين نكردند و چون وي در گذشت همه كتابهايش را كه حدود 2500 جلد كتاب چاپي و كمابيش 25 جلد نسخه دستنويس خطي نفيس بود به كتابخانه عمومي اراك اهدا كردند . در آن زمان مجله وزين آينده به مديريت افشار در شماره فروردين 1369 ش در اين باره چنين نوشته است :
فرزندان فرهنگ پروريده و شر يف مرحوم دهگان دانشمند ايران دوست اراكي ، نيت پدرشان را برآورده كردند و كتابخانه او را كه مجموعه اي از نسخه هاي خطي و كتابهاي خوب چاپي بود به كتابخانه عمومي شهر اراك سپردند باشد كه شهر اراك و مقامات دولتي ارزش چنين بزرگواريهاي فردي و اجتماعي را بدانند .
و همچنين در همان زمان حجت السلام و المسلمين دانشمند معظم جناب آقاي محمد خاتمي وزير محترم ارشاد اسلامي آن زمان تقدير نامه اي براي بازماندگان آن مرحوم ارسال و از كار پر ارزش آنان قدرداني نمودند .
زنده ياد ابراهيم دهگان در 25 مرداد 1363 شمي در سن 95 سالگي چشم از جهان فرو بست و روي در نقاب خاك كشيد . در همان سال آقاي ايرج افشار صاحب امتياز و مدير مسئول مجله آينده عكس مرحوم دهگان را روي جلد مجله چاپ كرد و در سوگش نوشت :
قدر آن مرحوم متاسفانه چنان كه بايد شناخته نشد . مرحوم عباس اقبال و حبيت يغمايي به نوشته هاي او به چشم اعتنا نگريستند و مقالاتش را با احترام چاپ مي كردند . من سعادت آن را داشتم كه شش هفت بار در اراك به ديدار ايشان نائل شوم . نخستين بار با منوچهر ستوده از بيابانهاي بيراهه تفرش به ميغان و بعد به اراك رسيديم و به خانه گشاده در دهگان وارد شديم . ما را پذيرفت و شب و روزي ما را با گنجينه اسناد و كتب خطي خود مشغول داشت . خدايش غريق بركات كناد كه مردي خوش سخن و دانشمند و تاريخ دان و مهمان نواز و محبت پيشه بود .
چنانكه گفته آمد زنده نام ابراهيم دهگان نزديك به 20 عنوان كتاب تاليف تصحيح و گردآوري كرد كه عمده ترين آنها عبارتند از :
1329 ، تاريخ اراك .
1329 ، عباسنامه ، از محمد طاهر قزويني ( تاريخ زندگي شاه عباس دوم صفوي )
1330 ، تاريخ اراك ، جلد دوم .
1331 ، تاريخ ارمنستان ، از موسي خورني ، ترجمه آواسپيان .
1332 ، تاريخ صفويان ( اقتباس از خلاصه التواريخ و تاريخ ملا كمال ).
1332 ، تاريخ نو ( ملخص ) از سلطان يعقوب خان انجداني معاصر عباس ميرزا .
1332 ، نور مبين ( در تاريه مهاجرت مولف ) از حجه السلام نورالدين عراقي .
1333 ، تاريخ الدخانيه يا قرارداد رژي ، از شيخ حسين كربلايي .
1339 ، سازمان فرهنگ اراك و شرح حال ده تن از مردان نامي اراك .
1342 ، گزارش نامه با فقه اللغه اسامي امكنه ، در مطلع كتاب كرجنامه يا تاريخ آستانه .
1345 ، كارنامه يا دو بخش ديگر از تاريخ اراك ( تاريخ انجدان ).
منبع : نهاد کتابخانه های عمومی استان مرکزی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر